Với mục tiêu bổ sung hiện trạng, vùng phân bố, xác định đặc điểm hình thái, sinh thái học, các nhân tố đe doạ đối với loài Lan Hài đốm tại Vườn Quốc gia (VQG) Cát Bà, từ đó xây dựng quy quy trình kỹ thuật nhân giống, trồng và chăm sóc loài Lan Hài đốm tại vườn ươm; KS Nguyễn Văn Thịu - Giám đốc VQG Cát Bà cùng các cộng sự vừa hoàn thành đề tài “Nghiên cứu đánh giá thực trạng, nhân giống và trồng thử nghiệm loài Lan Hài đốm”. Sở Khoa học và Công nghệ tổ chức Hội nghị tư vấn, đánh giá nghiệm thu đề tài sáng 21/11/2023. TS. Bùi Thanh Tùng, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn làm Chủ tịch Hội đồng.
Quang cảnh Hội nghị tư vấn, đánh giá nghiệm thu.
Qua quá trình điều tra thực địa, nhóm nghiên cứu đã xác định được thực trạng phân bố của loài trên 11 tuyến tại 05 khu vực nghiên cứu (trong tổng số 29 tuyến điều tra tại 09 khu vực). Trên cơ sở đó, xây dựng bản đồ tuyến điều tra và bản đồ phân bố loài Lan Hài đốm tại VQG Cát Bà với tỉ lệ 1/25.000. Báo cáo đã mô tả chi tiết đặc điểm hình thái loài Lan Hài đốm tại khu vực nghiên cứu và một số đặc điểm sinh thái, sinh học của loài Lan Hài đốm như: phân bố ở tầng cao thưa dưới tán rừng nguyên sinh, có độ tàn che trung bình khoảng 60% thuộc các khu vực Tùng Di, Cát Dứa và Giỏ Cùng; thích hợp với điều kiện đất chua, giàu mùn, có độ phì nhiêu trung bình trở lên; Độ che phủ của loài Lan Hài đốm biến động từ 4-50%, độ che phủ trung bình tại khu vực nghiên cứu là 25,38%; Xác định được 02 hình thức tái sinh của Lan Hài đốm ngoài thực địa là tái sinh từ hạt và tái sinh từ chồi. Bên cạnh đó, nhóm nghiên cứu cũng xác định 06 nhân tố đe dọa đến loài và sinh cảnh của loài gồm: Khai thác, buôn bán thương mại, phát triển du lịch thiếu kiểm soát, cháy rừng, chăn thả gia súc và biến đổi khí hậu.
Lan Hài đốm được nhân giống và trồng tại VQG Cát Bà.
Nhóm nghiên cứu cũng đã dự thảo được 02 quy trình nhân giống, trồng và chăm sóc Lan Hài đốm là: Quy trình nhân giống và trồng thử nghiệm và Quy trình trồng, chăm sóc loài Lan Hài đốm. Quy trình nhân giống và trồng thử nghiệm loài Lan Hài tại vườn ươm tiến hành theo 03 bước. Bước 1: Thu thập cây giống Lan Hài đốm ngoài tự nhiên bằng phương pháp tách chiết các chồi từ bụi cây mẹ khoẻ mạnh, sinh trưởng tốt. Bước 2: Trồng cây con vào giá thể sau khi tách chồi. Bước 3: Trồng cây ra khay trong vườn ươm. Đối với Quy trình trồng và chăm sau loài Lan Hài đốm tại vườn ươm sẽ được tiến hành theo các bước sau. Bước 1: Gỡ cây con sau khi đã nhân giống khỏi khay cũ; Bước 2: Trồng vào giá thể thích hợp. Bước 3: Tiến hành trồng, chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh cho cây con tại vườn ươm.
Trong quá trình tiến hành xây dựng dự thảo 02 quy trình nhân giống, trồng và chăm sóc Lan Hài đốm phục vụ nghiên cứu tại vườn ươm nhóm nghiên cứu đã nhân giống thành công loài Lan Hài đốm bằng phương pháp tách chồi. Xác định được thời vụ thích hợp nhất để tách chồi là vào vụ hè với tỉ lệ sống đạt 88,9%; sau 3 tháng các chỉ tiêu sinh trưởng số chồi mới trung bình, số rễ mới trung bình tương ứng đạt 2,63 chồi, 3,33 rễ. Giá thể thích hợp nhất để nhân giống loài Lan Hài đốm là mùn + xỉ than + xơ dừa (tỷ lệ 2:1:1) cho tỷ lệ sống đạt 87,08%, hệ số nhân chồi sau 3 tháng là 2,08 chồi. Chế phẩm có hiệu quả kích thích khả năng bật chồi tốt nhất ở loài Lan Hài đốm Atonik 1.8 DD cho hệ số nhân chồi là 2,92 chồi, tỷ lệ sống đạt 86,7%. Loại cây giống thích hợp nhất để tách chồi là cây giống có 03 đôi lá cho tỷ lệ sống đạt 88,9% với hệ số nhân chồi là 1,36 chồi. Loại phân bón thích hợp là Growmore (20:20:20), tưới 7-10 ngày/lần giai đoạn cây trưởng thành; phun chế phẩm FJ 5-30-30, nồng độ 200ppm, tưới 1 lần/tuần giai đoạn cây chuẩn bị ra hoa và nuôi hoa, che sáng là 60-70%. Trên cơ sở kết quả nghiên cứu, nhóm nghiên cứu đã xây dựng được quy trình nhân giống, trồng và chăm sóc loài Lan Hài đốm tại vườn ươm.
Hội đồng đánh giá cao ý nghĩa thực tiễn của đề tài trong phục vụ cho công tác bảo tồn, khai thác và sử dụng một cách có hiệu quả nguồn gen Lan Hài bản địa của Việt Nam nói chung và tại VQG Cát Bà nói riêng. Tuy nhiên, theo các thành viên Hội đồng, để hoàn thiện đề tài nhóm nghiên cứu cần chỉnh sửa, bổ sung một số nội dung sau: Làm rõ Lan Hài đốm ở Hải Phòng có khác gì so với Lan Hài đốm ở các địa phương khác( Cần có kết quả định danh Lan Hài đốm); Công tác bảo vệ loài Lan Hài đốm; Làm rõ nội dung nhân giống bằng hạt có được nhóm nghiên cứu tiến hành; Thời gian để gom đủ mẫu; Quá trình lấy mẫu ảnh hưởng như thế nào đến sự sinh trưởng và phát triển của chồi; Làm rõ thành phần, thời gian, liều lượng và phương thức bón phân; Bản đồ tuyến điều tra, khảo sát, phân bố loài Lan Hài đốm cần in to, có chú thích rõ ràng...
Kết quả của đề tài được Hội đồng đánh giá xuất sắc với 92,71 điểm. Sở Khoa học và Công nghệ sẽ trình Ủy ban nhân dân thành phố nghiệm thu sau khi Ban chủ nhiệm chỉnh sửa, hoàn thiện báo cáo kết quả nghiên cứu./.
Chiêu Minh